BẢO HIỂM TÍN DỤNG XUẤT KHẨU : DN VẪN CHƯA DÁM... MẠO HIỂM

Bảo hiểm tín dụng xuất khẩu (BHTDXK) được coi là công cụ tất yếu trong giao dịch tại nhiều quốc gia trên thế giới, nhưng dường như vẫn còn mới tại VN.Ông Võ Trọng Thanh - Luật sư, Trọng tài viên quốc tế VN cho biết, hiện có rất ít DN VN tham gia BHTDXK. Phần lớn các DN xuất khẩu mới tham gia bảo hiểm xuất khẩu hàng hóa, tức là bảo hiểm trong trường hợp hàng hóa bị tổn thất do một số nguyên nhân trong quá trình vận chuyển, bốc dỡ hàng.

Điểm yếu từ phía nhà nước và DN

Theo thống kê của Bộ Công Thương mới đây, hiện chỉ có ba DN bảo hiểm triển khai BHTDXK, gồm: TCty cổ phần bảo hiểm dầu khí (PVI); TCty cổ phần Bảo Minh (Bảo Minh); Cty TNHH bảo hiểm QBE (VN). Tuy nhiên, các DN này hầu như chưa có đội ngũ chuyên gia về BHTDXK.  Do vậy, họ gần như phụ thuộc hoàn toàn vào nhà tái bảo hiểm nước ngoài từ khâu khai thác, đánh giá rủi ro, thẩm định bảo hiểm,.. và tái phần lớn dịch vụ nhận được cho nhà tái bảo hiểm nước ngoài.

Theo các chuyên gia trong ngành, có hai lý do chính dẫn đến hiện trạng này: Thứ nhất, về phía Nhà nước, chưa có chính sách để đầu tư, khuyến khích phát triển BHTDXK. Trong khi đó, đây lại là điều kiện tiên quyết đối với tất cả các quốc gia muốn đẩy mạnh xuất khẩu và hỗ trợ xuất khẩu an toàn. Đối với các DN xuất khẩu, hiện đã và đang sử dụng một số hình thức hỗ trợ xuất khẩu sẵn có theo thông lệ quốc tế. Đồng thời, kết hợp với việc được trích lập dự phòng rủi ro hoặc bảo lãnh của Chính phủ đối với xuất khẩu một số mặt hàng chủ lực theo hợp đồng ký kết giữa các chính phủ.
Ông Bùi Văn Thành - Giám đốc Cty cổ phần chế biến xuất khẩu thủy sản Nghệ An cho rằng, các DN xuất khẩu VN không chỉ có thói quen sử dụng các thông lệ quốc tế, mà họ còn chủ quan cho rằng, kinh nghiệm xuất khẩu nhiều năm thì rủi ro người mua không thanh toán hay phá sản rất thấp. Đồng thời, họ cũng quan niệm mua BHTDXK sẽ làm tăng chi phí, dẫn đến tăng giá thành hàng hóa xuất khẩu mà chưa nhận thức được quyền lợi của mình nếu tham gia BHTDXK nên chưa hình thành thói quen và nhu cầu đối với loại hình bảo hiểm này.

Lý do thứ hai là về phía DN bảo hiểm. Chúng ta đều biết BHTDXK khác với bảo hiểm thương mại truyền thống là bồi thường cho những thiệt hại từ rủi ro kinh doanh như: hối đoái, mất khả năng thanh toán hay những rủi ro mang tính bất ngờ, không lường trước được như thiên tai, tai nạn... Mặt khác, BHTDXK lại phụ thuộc rất lớn vào bên thứ ba (đối tác xuất khẩu). Vì vậy, các DN bảo hiểm thông thường không dám “mạo hiểm” với sản phẩm này.

Lời khuyên cho DN

Ông Hà Ngọc Hoa - Phó chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Cty cổ phần XNK Bắc Giang cho biết, BHTDXK là một loại bảo hiểm thương mại rất tốt giúp các DN tránh được những tổn thất trong XNK, đặc biệt đối với những thị trường mới. Tuy nhiên, ông Hoa chia sẻ thêm, giá bảo hiểm lớn cũng tác động tới tính cạnh tranh sản phẩm trên thị trường. Vì vậy, khi mua BHTDXK thì DN cũng phải chọn lọc. Đối với thị trường mới, lãi suất cao DN nên lựa chọn phương thức bảo hiểm này, còn đối với thị trường quen thuộc lâu năm, DN sẽ phải có hình thức bảo hiểm khác hoặc là không mua - ông Hoa tư vấn.
Mặt khác, theo bà Phạm Thu Hằng - Viện trưởng Viện phát triển DN VCCI cho rằng, khi mua BHTDXK, các DN xuất khẩu cũng cần phải tìm hiểu xem DN bảo hiểm đó có đơn hàng, hình thức và khả năng chi trả như thế nào. Vì, chưa hẳn bồi thường nhiều đã là tốt mà quan trọng nhất là trách nhiệm bồi thường của họ ra sao. Hơn nữa, trong các hợp đồng bảo hiểm có điều kiện bồi thường theo nhiều mức, nhưng hiện nay các DN hầu như chỉ mua bảo hiểm ở mức thấp nhất để chi phí ít. Vì vậy, các DN xuất khẩu phải cân nhắc trị giá hàng, nếu hàng trị giá cao thì mua bảo hiểm lớn và ngược lại.

Mai Thanh
Báo Diễn Đàn Doanh Nghiệp điện tử