TỔNG QUAN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM VIỆT NAM 2010

I. Tình hình kinh tế -xã hội

Năm 2010 kết thúc kế hoạch phát triển kinh tế xã hội năm2006 -2010, Việt Nam giữ vai trò chủ tịch ASEAN, cả nước thi đua chào mừng ngày lễ lớn 80 năm thành lập Đảng, 35 năm giải phóng miền Nam thống nhất đất nước,65 năm ngày Quốc khánh, 1.000 năm Thăng Long – Hà Nội, tiến hành Đại hội Đảng các cấp và Đại hội Đảng toàn quốc. Với khí thế trên, nền kinh tế xã hội Việt Nam tiếp tục vượt qua khó khăn thách thức ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu hoàn thành thắng lợi các chỉ tiêu đề ra. GDP vượt mốc 100 tỉ USD tăng trưởng trên 6,7%, bình quân đầu người 1.160 USD, Tăng trưởng nông nghiệp 2,6%, công nghiệp và xây dựng 7,6%, dịch vụ 7,5%, xuất khẩu trên 70 tỉ USD chiếm 70% GDP trong đó một số mặt hàng nông lâm hải sản có giá trị cao như gỗ và đồ gỗ 3,4 tỉ USD, gạo3,23 tỉ USD, cao su 2,32 tỉ USD, tôm 2 tỉ USD, hạt điều 1,14 tỉ USD. Quốc tếghi nhận cố gắng giảm hộ nghèo của Việt Nam từ 22% năm 2005 xuống còn 9,45% năm2010. Những thuận lợi trên là tiền đề cho ngành bảo hiểm tăng trưởng.

Tuy nhiên, ngành bảo hiểm cũng gặp không ít khó khăn từ nềnkinh tế xã hội, sự kiện Vinashin làm cho một số DNBH tồn đọng phí bảo hiểm chưathu được. Giá vàng, tỉ giá ngoại hối và lãi suất thay đổi ảnh hưởng đáng kể tớihoạt động kinh doanh bảo hiểm nhân thọ. Lũ lụt liên tiếp xảy ra ở các tỉnh miềnTrung làm gia tăng bồi thường bảo hiểm nhưng không đáng kể so với tổng thiệthại khoảng 16.050 tỉ đồng của nhiều đối tượng chưa mua bảo hiểm. Những tổn thấtdo bão lũ miền Trung để lại hậu quả nghiêm trọng với 260 người chết, 96 ngườimất tích, 491 người bị thương, 6.000 ngôi nhà bị sập đổ trôi, 471.985 nhà ngập,hư hại, tốc mái, 312.000 ha lúa hoa màu bị hư hỏng.

Năm 2010, Quốc hội thông qua Luật sửa đổi bổ sung một sốđiều của Luật kinh doanh bảo hiểm, Bộ Tài chính-Cục Quản lý giám sát bảo hiểmnâng cao chế độ quản lý nhà nước thông qua việc kiểm soát chặt chẽ đào tạo đạilý bảo hiểm, tiến hành thanh tra, kiểm tra một số DNBH và việc thực hiện chế độbảo hiểm bắt buộc TNDS chủ xe cơ giới.

Năm 2010, các DNBH đã hoàn thành lộ trình có đủ vốn phápđịnh 300 tỉ đồng đối với phi nhân thọ, 600 tỉ đồng đối với nhân thọ, chuyển đổidoanh nghiệp nhà nước thành doanh nghiệp cổ phần. Bộ Tài chính đã cấp giấy phéphoạt động cho 2 DNBH là Công ty TNHH Bảo hiểm Phi nhân thọ Cathay và Công tyBảo hiểm Nhân thọ Fubon Việt Nam và chấp thuận nguyên tắc chuẩn bị cấp phép choCông ty Bảo hiểm Nhân thọ Generali.

Năm 2010,  ngành bảohiểm hoàn thành cơ bản các chỉ tiêu Chiến lược phát triển thị trường bảo hiểmViệt Nam giai đoạn 2003 – 2010 được Thủ tướng chính phủ phê duyệt và kế hoạch 5năm phát triển thị trường bảo hiểm 2006 – 2010 của Bộ Tài chính.

Doanh thu bảo hiểm năm 2010 đạt 30.844 tỉ đồng xấp xỉ chỉtiêu chiến lược đề ra trong đó BH phi nhân thọ đạt 17.052 tỉ đồng, vượt chỉtiêu Chiến lược 91%, BH nhân thọ đạt 13.792 tỉ đồng đạt 45% so với chỉ tiêuChiến lược, thu nhập đầu tư 8.200 tỉ đồng. Tổng vốn đầu tư của DNBH ước đạttrên 92.000 tỉ đồng (tương đương 4,6 tỉ USD) đạt chỉ tiêu chiến lược. Tổng sốđại lý bảo hiểm trên 200.000 người, tăng 33% so với chỉ tiêu chiến lược, Nănglực tài chính của DNBH ngày một tăng. Tổng vốn chủ sở hữu 30.100 tỉ đồng trongđó nhân thọ 10.600 tỉ đồng, Phi nhân thọ 19.500 tỉ đồng.

II. Thị trường Bảohiểm phi nhân thọ

1. Khái quát chung thịtrường bảo hiểm phi nhân thọ

Hiện tượng cạnh tranh gay gắt bằng hạ phí BH, mở rộng điềukhoản, điều kiện BH đã có dấu hiệu hạ nhiệt. Nhiều DNBH đã chú ý đến hiệu quảhướng tới mục tiêu không lỗ về nghiệp vụ BH bằng cách xây dựng công nghệ quảnlý khai thác bồi thường hiện đại tiên tiến, đặt chỉ tiêu giảm chi phí quản lýhành chính và bồi thường. Nhiều DNBH đã chú ý đến phát triển sản phẩm mới, mởrộng các tiện ích của sản phẩm BH, tăng thêm các dịch vụ chăm sóc khách hàng,mở rộng kênh phân phối qua ngân hàng và các tổ chức khác.

Tổng doanh thu phí BH phi nhân thọ đạt 17.052 tỉ đồng tăng24,9% so với năm 2009. Dẫn đầu doanh thu là Bảo Việt 4.198 tỉ đồng, PVI 3.512tỉ đồng, Bảo Minh 1.942 tỉ đồng, PJICO 1.592 tỉ đồng, PTI 679 tỉ đồng. Các DNBHcó tỉ lệ tăng trưởng doanh thu cao là MSIG 327,2%, Groupama 228%, ACE 198,6%,Fubon 98,3%, Bảo Ngân 96,6%, Hùng Vương 94,8%, SVIC 93%.  Các nghiệp vụ BH thuộc nhóm trên 1.000 tỉđồng là Xe cơ giới 5.378 tỉ đồng, Tài sản và thiệt hại 3.698 tỉ đồng, Sức khỏevà tai nạn con người 2.501 tỉ đồng, Xây dựng lắp đặt 2.051 tỉ đồng, Thân tàu vàtrách nhiệm dân sự chủ tàu 1.796 tỉ đồng, Cháy nổ và mọi rủi ro 1.436 tỉ đồng,Hàng hóa vận chuyển 1.248 tỉ đồng, Bảo hiểm dầu khí 1.204 tỉ đồng. Các DNBH cótỉ lệ bồi thường cao là SVI 74,7%, Bảo Long 70,1%, Liberty 64%, Bảo Minh 42,6%,PJICO 42%, Các nghiệp vụ có tỉ lệ bồi thường cao là BH xe cơ giới 49,9%, BH Sứckhỏe con người 43,1%. BH mọi rủi ro tài sản 40,1%,

2. Nghiệp vụ BH xe cơgiới

BH xe cơ giới đạt doanh thu 5.378 tỉ đồng tăng trưởng 23%dẫn đầu nghiệp vụ BH Phi nhân thọ và chiếm tỉ trọng 31,5%. Dẫn đầu doanh thu làBảo Việt 1.272 tỉ đồng, PJICO 791 tỉ đồng, PVI 628 tỉ đồng, Bảo Minh 538 tỉđồng, PTI 303 tỉ đồng, AAA 271 tỉ đồng, MIC 217 tỉ đồng. Các doanh nghiệp có tỉtrọng bảo hiểm xe cơ giới chiếm trên 50% là AAA, Bảo Long, Liberty, MIC, TháiSơn, VASS. Bồi thường BH xe cơ giới 2.368 tỉ đồng (chưa kể tổn thất xảy ra đanggiải quyết bồi thường), các DNBH có tỉ lệ bồi thường cao là Liberty 72%, BVTokio Marine 66%, Bảo Long 65,7%, Bảo Minh 59,6%, Bảo Việt 53%, AAA 52,8%, ABIC52%, PVI 51,9%.  

Năm 2010 nhiều DNBH đã quản lý chặt chẽ khâu khai thác vàgiải quyết bồi thường phòng chống trục lợi bảo hiểm. Quỹ BH xe cơ giới đã tổchức cho đại diện của một số DNBH khảo sát học tập kinh nghiệm BH và phần mềmdữ liệu BH xe cơ giới tại Malaysia.

HHBHVN phối hợp với Cục Cảnh sát giao thông đường bộ đườngsắt tổ chức đào tạo khóa học giám định phân tích hồ sơ tai nạn giao thông chohơn 200 cán bộ BH của các DNBH.

HHBHVN phối hợp với Bộ Tài chính – Trung ương đoàn tuyêntruyền chế độ BH xe cơ giới trong thanh niên. Thông qua Quỹ BH xe cơ giới cácDNBH đã đầu tư hơn 12 tỉ đồng để thực hiện 8 công trình đề phòng hạn chế tổnthất tại Gia Lai, Kontum, Lạng Sơn, Nam Định, Đồng Nai, Hưng Yên, Bắc Kạn vàtài trợ 2 xe cứu thương cho trung tâm cấp cứu 115 Hà Nội. Quỹ BH xe cơ giới đãchi hỗ trợ nhân đạo cho người nhà nạn nhân bị tử vong do không phát hiện đượcxe gây tai nạn hay xe không tham gia BH, tổng số 11 trường hợp với số tiền 55triệu đồng.

3. Nghiệp vụ BH tainạn và chăm sóc y tế

BH tai nạn và chăm sóc y tế đạt doanh thu 2.502 tỉ đồng,tăng trưởng 27,6%. Các DNBH có doanh thu cao là Bảo Việt 1.083 tỉ đồng, BảoMinh 441 tỉ đồng, PVI 164 tỉ đồng, PJICO 134 tỉ đồng, ABIC 97 tỉ đồng. Số tiềnđã giải quyết bồi thường 1.077 tỉ đồng chiếm 43,1%. Các DNBH có tỉ lệ bồithường cao là Phú Hưng 412,1%, Bảo Long 110,4%, Bảo Minh 51,4%, Liberty 47,2%,Pjico 46,6%,  Vass 45,7%.  

Bảo hiểm tai nạn và chăm sóc y tế là nghiệp vụ BH được cácDNBH cải tiến sản phẩm BH và đưa ra nhiều sản phẩm BH mới mang tính đặc thù vàcạnh tranh cao. Nhờ có quản lý tốt nên tỉ lệ bồi thường đã giảm đáng kể so với2009.

4. Nghiệp vụ BH thântàu và TNDS chủ tàu

BH thân tàu và TNDS chủ tàu đạt doanh thu 1.796 tỉ đồng,tăng trưởng 16,3%, các DNBH có doanh thu cao là Bảo Việt 526 tỉ đồng, PVI 512tỉ đồng, Bảo Minh 251 tỉ đồng, PJICO 196 tỉ đồng, BIC 66 tỉ đồng, GIC 64 tỉđồng. Tổng số tiền đã giải quyết bồi thường là 689 tỉ đồng. Các DNBH có tỉ lệbồi thường cao là ABIC 50%, Pjico 47,8%, PVI 45,9%.

Năm 2010 xuất nhập khẩu tăng trưởng hàng hóa vận chuyển tănglàm tăng trưởng ngành vận tải biển song sự kiện Vinanshin cũng ảnh hưởng tớidoanh thu BH đóng tàu. Hội BH tương hỗ các chủ tàu quốc tế tăng phí BH cho cácDNBH Việt Nam trong khi DNBH lại thu phí cố định cho các chủ tàu nên cũng chịuthiệt thòi. Các DNBH có những bước dài hợp tác với nhau để đàm phán với Hội BHquốc tế để đem lại lợi ích hơn cho phía DNBH Việt Nam.

HHBHVN đã tổ chức lớp đào tạo BH tàu biển tại Học viện BHMalaysia với 12 cán bộ BH tham dự. Tuy nhiên những cảnh báo rủi ro về tổn thấtnhất là tổn thất toàn bộ với tàu chạy ven biển Việt Nam còn không ít DNBH chú ý đến.

5. Nghiệp vụ BH xâydựng lắp đặt

BH xây dựng lắp đặt đạt doanh thu 2.051 tỉ đồng tăng trưởng30,5%. Các DNBH có doanh thu cao là PVI 386 tỉ đồng, Bảo Việt 350 tỉ đồng, BảoMinh 230 tỉ đồng, PJICO 157 tỉ đồng, SVI 122 tỉ đồng, ABIC 103 tỉ đồng. Tổng sốtiền đã giải quyết bồi thường 593 tỉ đồng. Các DNBH có tỉ lệ bồi thường cao làSVI 126,1%, QBE 80,5%, Bảo ngân 55,3%, PVI 40,9%. 

HHBHVN đã phối hợp với HHBH Phi nhân thọ Nhật Bản tổ chứclớp đào tạo nghiệp vụ BH xây dựng lắp đặt công trình ngầm, cao ốc, đường xeđiện ngầm và điện nguyên tử để chuẩn bị cho BH kỹ thuật giai đoạn tiếp theo.

6. Nghiệp vụ BH cháynổ và mọi rủi ro tài sản

BH cháy nổ và mọi rủi ro tài sản đạt doanh thu 1.436 tỉđồng, tăng trưởng 23%, trong đó BH cháy nổ bắt buộc đạt doanh thu 304 tỉ đồngtăng 67,5%, Các DNBH có doanh thu cao là PVI 367 tỉ đồng, Bảo Minh 291 tỉ đồng,Bảo Việt 157 tỉ đồng, PJICO 97 tỉ đồng, BIC 78 tỉ đồng. Tổng số tiền bồi thườnglà 466 tỉ đồng chiếm 32,4% doanh thu. Các DNBH có tỉ lệ bồi thường cao là ABIC355,9%, BIC 119,2%, PJICO 74,6%, Bảo Long 55,3%, Groupama 53,1%, VASS 48,3%,Bảo Việt 47,6%. Những khó khăn về rủi ro cao với BH gián đoạn kinh doanh đi kèmvới BH cháy nổ và mọi rủi ro đối với các resort, nguy cơ cháy nổ cao với cơ sởsản xuất kinh doanh gỗ, giầy da, may mặc cũng chưa được nhiều DNBH chú ý nêntình trạng cạnh tranh hạ phí mở rộng điều kiện điều khoản không tương xứng vớirủi ro BH vẫn diễn ra gay gắt.

Trong năm, HHBHVN phối hợp với văn phòng đại diện AXA tổchức hội thảo BH cháy nổ và mọi rủi ro tài sản với mục đích phổ biến nghiệp vụvà kinh nghiệm của Châu Âu và Châu Á tới thị trường BH Việt Nam.

 7. Nghiệp vụ BH hànghóa vận chuyển

BH hàng hóa vận chuyển đạt doanh thu 1.248 tỉ đồng, tăngtrưởng 31%. Các DNBH có doanh thu cao là Bảo Việt 310 tỉ đồng, PJICO 175 tỉđồng, PVI 103 tỉ đồng, Bảo Minh 102 tỉ đồng, SVI 83 tỉ đồng. Tổng số tiền bồithường 366 tỉ đồng chiếm 29,3%. Các DNBH có tỉ lệ bồi thường cao là ACE 657,1%,Bảo Long 138,2%, BV Tokio Marine 32,7%, các DNBH còn lại dưới 30%.

So với kim ngạch xuất khẩu 70 tỉ USD, nhập khẩu 84 tỉ USDthì phí BH thu được còn quá khiêm tốn. Những cảnh báo về rủi ro khi không thuphí tàu già, một số cảng biển và một số mặt hàng có tổn thất cao ít được DNBHchú ý vẫn tiếp tục cạnh tranh giành giật khách hàng một cách gay gắt.

Trong năm, HHBHVN đã tổ chức khóa đào tạo BH hàng hóa vậnchuyển tại Học viện BH Malaysia với 12 cán bộ BH tham dự.

 8. Nghiệp vụ BH khác

- BH hàng không đạt doanh thu 517 tỉ đồng, tăng trưởng 19%.Các DNBH có doanh thu cao là VNI 202 tỉ đồng, Bảo Việt 198 tỉ đồng, PVI 68 tỉđồng, Bảo Minh 41 tỉ đồng,

- BH máy móc thiết bị đạt doanh thu 93 tỉ đồng, tăng trưởng46,3%. Các DNBH có doanh thu cao là BIC 26 tỉ đồng, Bảo Long 18 tỉ đồng, BảoViệt 12 tỉ đồng, UIC 410 tỉ đồng,

- BH thiết bị điện tử đạt doanh thu 100 tỉ đồng, tăng 8,4%,

- BH dầu khí đạt doanh thu 1.204 tỉ đồng ,tăng 59,4%, cácDNBH có doanh thu cao là PVI 1.204 tỉ đồng, PVI chiếm tỉ trọng tuyệt đối tronglĩnh vực BH dầu khí.

- BH trách nhiệm chung đạt doanh thu 397 tỉ đồng, tăng 26%.Các DNBH có doanh thu cao là Bảo Việt 81 tỉ đồng, PVI 54 tỉ đồng, Chartis 46 tỉđồng, Bảo Minh 41 tỉ đồng,

- BH nông nghiệp đạt doanh thu 9 tỉ đồng, tăng 467%, cácDNBH có doanh thu cao là GIC 5,9 tỉ đồng, Bảo Việt 1,8 tỉ đồng, PVI 1,6 tỉđồng.

- BH tín dụng và rủi ro tài chính đạt doanh thu 22 tỉ đồng,tăng 192,2%, các DNBH có doanh thu cao là MIC 6 tỉ đồng, Chartis 4,9 tỉ đồng,QBE 4,7 tỉ đồng, VASS 3,1 tỉ đồng, Bảo Minh 2,7 tỉ đồng.

 III - Thị trường Bảohiểm Nhân thọ

1. Số lượng hợp đồngbảo hiểm

Tổng số hợp đồng bảo hiểm khai thác mới toàn năm 2010 đạt822.946 hợp đồng, tăng 22% so với cùng kỳ năm 2009. Tổng số hợp đồng bảo hiểmhết hiệu lực trong năm là 634.865 hợp đồng, tăng 16% so với năm 2009. Tỉ trọngsố lượng hợp đồng khai thác mới như sau: 39,9% sản phẩm hỗn hợp, 32,4% sản phẩmtử kỳ, 26,5% sản phẩm đầu tư, các sản phẩm còn lại chiếm 1%.

Tổng số hợp đồng có hiệu lực đến cuối kì đạt 4.2941.040 hợpđồng, tăng 5%. Các doanh nghiệp bảo hiểm có nhiều hợp đồng bảo hiểm tính theosản phẩm chính bao gồm Prudential 1.808.442 hợp đồng, Bảo Việt 1.372.778 hợpđồng và Manulife 342.660 hợp đồng. Cơ cấu tổng số lượng hợp đồng theo loạinghiệp vụ như sau: 76,1% sản phẩm hỗn hợp, 12,1% sản phẩm tử kỳ, 9,8% sản phẩmđầu tư, các sản phẩm còn lại chiếm 2%. Với nỗ lực đa dạng hóa sản phẩm cung cấpra thị trường của các doanh nghiệp bảo hiểm, cơ cấu sản phẩm đã và đang dịchchuyển dần sang các nhóm sản phẩm khác thay vì tập trung vào nhóm sản phẩm hỗnhợp như trước kia.

2.  Số tiền bảo hiểm

Tổng mức trách nhiệm mà các DNBH Nhân thọ đang nắm giữ là367.348 tỉ đồng, tăng 31% so với cùng kỳ năm trước, trong đó mức trách nhiệmcủa các sản phẩm chính đạt 254.076 tỉ đồng, tăng 34,6%; mức trách nhiệm của cácsản phẩm phụ đạt 113.272 tỉ đồng, tăng 22%.

Các doanh nghiệp có tổng mức trách nhiệm cao trên thị trườngbảo hiểm là Prudential 119.785 tỉ đồng, Bảo Việt 76.407 tỉ đồng và ACE Life53.851 tỉ đồng.

 3. Doanh thu phí bảohiểm

Tổng doanh thu phí bảo hiểm toàn thị trường nhân thọ năm2010 đạt 13.792 tỉ đồng, tăng 16,5%. Dẫn đầu là Prudential 5.374 tỉ đồng, BảoViệt 4.023 tỉ đồng, Manulife 1.460 tỉ đồng.

Tương ứng với tỉ trọng số lượng hợp đồng bảo hiểm lớn, phíbảo hiểm sản phẩm hỗn hợp vẫn chiếm tỉ trọng cao trong tổng số phí bảo hiểm. Cơcấu tổng doanh thu phí theo loại hình nghiệp vụ như sau: 75,9% sản phẩm hỗnhợp, 16,5% sản phẩm đầu tư, các sản phẩm còn lại chiếm 7,6%. Mặc dù vẫn chiếmtỉ trọng cao trong tổng doanh thu phí của toàn thị trường song tỉ trọng phí củasản phẩm hỗn hợp đã giảm hơn so với cùng kỳ năm trước cùng với đó là sự vươnlên mạnh mẽ của sản phẩm đầu tư.

 Doanh thu phí bảohiểm khai thác mới đạt 3.743 tỉ đồng, tăng 28%, trong đó dẫn đầu về phí bao gồmPrudential 1.158 tỉ đồng, Bảo Việt 826 tỉ đồng và ACE life 439 tỉ đồng.

 Doanh thu phí bảohiểm tái tục 10.049 tỉ đồng, tăng 11,3% so với cùng kỳ năm ngoái.

 4. Trả tiền bảo hiểm

Năm 2010, tổng số trả tiền bảo hiểm đạt 4.718 tỉ đồng, tăng15,4% so với năm 2009.

Chi trả quyền lợi bảo hiểm là 2.801 tỉ đồng, tăng 10,8%,trong đó Bảo Việt 1.175 tỉ đồng, Prudential 1.053 tỉ đồng, Manulife 473 tỉđồng.

Chi trả giá trị hoàn lại là 1.396 tỉ đồng, tăng 10,9% so vớinăm 2009.

 5. Số lượng đại lý

Số lượng đại lý bảo hiểm (cá nhân kinh doanh) tính đến cuốikì là 162.423 người tăng 32%, trong đó Prudential 82.539 người, Bảo Việt 19.999và AIA 15.294 người.

Số lượng đại lý mới tuyển dụng trong năm là 108.092 người,tăng 48%, trong đó Prudential 40.727 người, AIA 15.514 người và Dai-ichi Life11.883 người.

Hiện nay, với sự phát triển của mô hình tổng đại lý, trongđó tổng đại lý được chủ động trong quản lý chi phí và tuyển dụng đại lý bảohiểm nên việc tăng nhanh số lượng đại lý cá nhân so với năm 2009 là tất yếu.

 6. Năng lực tài chính

 Vốn chủ sở hữu củacác doanh nghiệp bảo hiểm đạt 10.602 tỉ đồng, trong đó Bảo Việt là 1.528 tỉđồng, Prudential 1.136 tỉ đồng. Tổng số vốn điều lệ là 9.993 tỉ đồng, trong đó,Bảo Việt là 1.500 tỉ đồng và Dai-ichi Life 1.141 tỉ đồng.

 7. Đầu tư của cácdoanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ

Tổng số tiền đầu tư của bảo hiểm nhân thọ là 54.506 tỉ đồng,tăng 14,5% so với 2009, trong đó đáng kể nhất là Prudential với 19.492 tỉ đồng,Bảo Việt Nhân thọ đạt 18.376 tỉ đồng và Manulife 5.477 tỉ đồng. Đóng góp ngânsách từ hoạt động kinh doanh bảo hiểm nhân thọ và đầu tư trong năm 2009 của cácDNBH Nhân thọ đạt 724 tỉ đồng